PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

22e ZONDAG DOOR HET JAAR (C) - 1 en 2 september 2007.

Sirach 3: 17 - 18,20,28-29.
Lucas 14: 1,7-14.

Zusters en broeders,

Het is met oude woorden zoals met oude gebouwen: soms moeten ze worden gerestaureerd. Eén van de woorden die zo'n restauratie goed zouden kunnen gebruiken, is een woord dat het thema van onze viering van vandaag weergeeft: het gaat vandaag in de liturgie over nederigheid.

Van iemand zeggen dat hij of zij nederig is - ik zie het nog niet zo gauw gebeuren.

En het is nog maar de vraag of het zou klinken als een compliment.

Het woord nederigheid is onder het stof geraakt. Of eigenlijk is het nog erger. Het is, om een paar andere beelden te gebruiken, een woord dat een bijklank of een bijsmaak heeft.

Het doet namelijk denken aan jezelf diep buigen, je onderdanig gedragen, niet opkomen voor jezelf. Misschien zelfs ook nog aan: half zacht zijn.

 

Er zijn echter twee redenen die maken dat ik de indruk heb dat het woord niet helemaal terecht in die hoek verzeild is geraakt.

De eerste reden waarom ik denk dat het woord nederigheid beter verdient is een concrete persoon, van wie ik zonder aarzelen zou zeggen: een groot man en een opmerkelijk nederig mens tegelijk.

Het gaat om Fernand Portal Lazarist, lid van een orde die door Vincentius a Paulos werd gesticht. Portal leefde van 1855-1926. Er is een uitmuntende biografie van hem verschenen. (1)

Ik begin bij het einde, ik begin bij zijn begrafenis. Daarover zegt zijn biograaf dat de meeste mensen die op deze begrafenis aanwezig waren, geen idee hadden van wie die andere aanwezigen waren. Er waren daar vertegenwoordigers van de Académie française, leden van de pauselijke nuntiatuur, vertegenwoordigers van het ministerie van buitenlandse zaken, van de oecumenische beweging enz. Mensen van de beroemde Ecole normale supérieure kwamen daar voor het eerst van hun leven vrouwen en meisjes tegen, die Portal rondom zich verzameld had om de meest miserabele kinderen, onderandere in Parijs, op te vangen.

Voor al deze verschillende soorten mensen was Portal een belangrijk man geweest, zonder dat de één dat van de ander zelfs maar had vermoed. Pretentie was hem vreemd. Hij vond blijkbaar dat de linkerhand niet hoefde te weten wat de rechterhand aan het doen was. Zo ziet dat er dus uit: een grote meneer, die tegelijk een nederig mens is.

Er is nog een tweede reden waarom ik denk dat het woord nederigheid de moeite waard is om het van onder het stof vandaan te halen, het van zijn negatieve bijgeluiden te zuiveren.

Portal staat namelijk niet alleen met zijn houding van nederigheid, of als u dat liever hoort van bescheidenheid

Hij staat in een traditie van grote mensen, een traditie die in de Bijbel aanwezig is.

De eerste van dat soort mensen is Mozes.

Een grote figuur, leider van het Joodse volk, voorganger doorheen de woestijn, wetgever en profeet.

Uitgerekend van deze man wordt er gezegd: 'Mozes was een nederig man, de meest nederige van alle mensen op aarde'. (Numeri 12: 3)

In het Nieuwe Testament wordt iets van dien aard ook met Jezus van Nazareth in verband gebracht.

Bij Mattheüs staat er dat Jezus op een bepaald moment tot zijn leerlingen zegt: 'Leert van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart'. (Matt. 11 : 29)

Het zijn diezelfde mensen, diezelfde nederigen die zowel in het Magnificat als in de Bergrede worden zalig geprezen. (Lucas 1: 46-55 en Matt. 5:3)

 

Misschien is het wel de moeite waard, om eens te proberen om zoiets als een portret of een robotfoto van nederige mensen in de Bijbel te maken.

Daar horen in elk geval volgende kenmerken bij :

1.     Het gaat altijd om mensen die zichzelf niet in het centrum plaatsen, mensen die niet draaien rondom zichzelf. Je ziet de nederige niet knielen voor de afgod die 'ik' heet.

Het typeert omgekeerd de hoogmoedige in de parabel van de Farizeeër en de tollenaar dat de trotse Farizeeër de zinnen in zijn gebed telkens weer laat beginnen met 'ik' : Ik ben niet als de rest van de mensen. Ik vast twee keer in de week. Ik geef tienden van al mijn inkomsten. (Lucas 18: 11-12)

De nederige mens zie of hoor je zoiets niet zeggen of doen.

2.     Het tweede dat de nederige mens typeert is: dat hij of zij een luisteraar is.

Hij luistert naar wat er vanuit de wereld van de mensen op hem af komt. Naar wat er langs die weg als een woord van God, als een taak, een oproep naar hem of haar toekomt.

Hij luistert en hij gaat. Zoals Jozef bv, de man Maria, de vader van Jezus. Of zoals de. twee eerste mannen in de parabel van de talenten: ze krijgen de opdracht mee om met het geld dat hen is toevertrouwd aan het werk te gaan. Ze luisteren, ze gaan en ze komen terug als de opdracht is uitgevoerd.

Zo zien ze er dus uit, de nederigen in de Bijbel.

 

Tenslotte, om deze bezinning af te ronden, enkel nog dit:
Eén van de mooiste dingen die in de Bijbel over nederigheid zijn gezegd staat in het evangelie volgens Lucas.

Het gaat in die tekst over mensen die zich op deze wijze hebben ingezet, ze hebben geluisterd, ze zijn gegaan, ze hebben hun opdracht zonder daar veel ophef van te maken voltooid.

Over wat er hen te wachten staat wordt het volgende verteld:
'Als hun Heer terugkomt, dan zal hij - hijzelf - zich omgorden, hij zal hen aan tafel uitnodigen, en hij zal langs hen gaan om hen te bedienen.' ( Lucas 12 : 37)

Hij zelf, God zelf, die voor nederigheid in de vorm van dienstbaarheid niet terugschrikt.

Nederigheid: als het gaat om een sollicitatie ga je er wellicht niet ver mee komen. Voor een vermelding op een Curriculum Vitae, een C. V., is nederigheid denkelijk niet zo geschikt. Toch zou ik ze niet te gauw bij het oud vuil zetten. Er zit daar misschien - er zit daar waarschijnlijk zelfs - iets kostbaars in.

Amen.

Marcel Heyndrikx SVD

(1) Ladous Régis: Monsieur Portal et les siens. Paris, Cerf, 1985, 521 pp.